Poezja: Rym Czstochowski

Co to jest rym czstochowski? Najpopularniejsza odpowied to: nieudolny, oklepany rym, prymitywny, czy wrcz prostacki, kojarzcy si bardziej z reklamujc pczki rymowank w witrynie sklepu ni z powan poezj. Takie wyjanienie to jednak troch mao, zwaszcza e to co jest proste i oklepane dla jednej osoby, moe robi uzasadnione wraenie na innej osobie, ktra uzna rym za wiey i oryginalny. Wic obok tego, co “wydaje si” proste i brzydkie, postaram si wymieni componen przykadw rymw czstochowskich opartych na kwestiach gramatycznych ni estetycznych.

Zacznijmy jednak od najpopularniejszej definicji:

1. Rym czstochowski to “rodzaj poczenia rymowego wyrazw w wierszu. rymowance. piosence bdcy zestawieniem banalnym, powszechnie znanym, zbyt czsto stosowanym “(Wikipedia)

Jako przykady mamy podane:

blizna – ojczyzna
wiosn – rosn
krew – piew
dal &#8211 al

Jak wida, wszystkie te rymy s dokadne, co nie oznacza, e uywanie rymw dokadnych wiadczy o niskim kunszcie autora – czsto spotykana bdna interpretacja prze ktr cierpi niewinne, nieraz cakiem dobre utwory.

Na pewno nie bdzie rymem czstochowskim:

bior – podpor
niadanie – Azerbejdanie
smutek – kogutek

Co wic znaczy “rym banalny”? Myl, e chodzi tu o sowa ktre uniwersalnie kademu cisn si do gowy, gdy pisze wiersz o okrelonej tematyce. Ponisze, zaimprowizowane wiersze bd skaday si tylko z rymw czstochowskich, czyli rymw ktre w tym kontekcie kademu przyszyby do gowy jako pierwsze – std wiemy, e s banalne – prosz nie spodziewa si wysokiego poziomu 🙂

Nareszcie przysza wiosna,
Pora roku to radosna.
Na niebie wieci soce,
Przyjazne i gorce.
Na ziemi s kaue,

Niewielkie oraz due,
Szczliwe wszystkie dzieci,
e sonko na nie wieci.

kolejny gatunek grzeszcy nieprzecitn iloci wci powtarzanych banaw – cake patriotyczna:

Gdy trb bojowych syszysz zew,
Ktry w twych yach gotuje krew,
Ruszaj do walki! Ruszaj do boju!
Bro swego kraju wrd blu i znoju!

I oczywicie mj ulubiony gatunek – cake kocielna:

Jezu Chryste, Boe Panie
Daj nam dzisiaj zmiowanie,
Niech ta wiato twojej aski
Zele na nas boskie blaski
Cierpisz za nas cikie rany,
Panie Jezu ukochany.

I tak dalej, i tak dalej.

Jak unikn tego typu “Czstochowy”? Nigdy nie uywa pierwszego skojarzenia, ktre przyjdzie do gowy – to, e jest proste i oczywiste, znaczy rwnie e kady, kto je przeczyta, pomyli sobie: Phi! I ja bym to samo napisa! To wanie bana.

Inny sposb na wykrycie rymu czstochowskiego: gdy po przeczytaniu wersu pierwszego, ju znamy rymujce si sowo w kolejnym, takie jest oczywiste i narzucajce si:

Uwielbiam patrze na ogrd wiosn,
Jak kwiaty.

Ju znamy to sowo, prawda?

Idzie, ju idzie Mikoaj wity,
Rozdaje.

Po co czyta do koca?

2. Naley take unika wykorzystywania rymw z powszechnie znanych utworw (Wikipedia)

Innymi sowy, nie kopiowa oryginalnych zwrotw uytych przez innych autorw, w utworach ktre wszyscy znaj:

Polak may – orze biay,
przewodem – narodem,
chwa – niemao.

wiadczy to o braku oryginalnoci, i mimo, e niekoniecznie banalne, kademu skojarzy si z czym co ju kiedy sysza, a wic – rym ju oklepany.

3. Race s rwnie takie same formy czci mowy zestawione w rym – “rymy gramatyczne” (Wikipedia)

Tu nie mona przyczepi si do niczego – jest to niezawodny i w 100% dokadny czujnik rymw czstochowskich. Rymy gramatyczne zawsze, zawsze wygldaj kiepsko. Niewane, jak trudnych sw uyjemy i jak oryginalne zestawienie to bdzie, nawet rym “niepunktualnoci – przewidywalnoci” jest rymem czstochowskim i brzydkim.

O co dokadnie chodzi? O to, e jzyk polski, jako jzyk fleksyjny. w ktrym o osobie, przypadku, czasie, trybie decyduj kocwki, posiada mnstwo sw, ktre w tym samym przypadku, czasie etc. bd miay identyczne zakoczenia. I o tym kady poeta powinien pamita. To, e wyrazy:

maj takie same kocwki, nie znaczy, e powinnimy tworzy z nich rymy. Nie s to bowiem wyrazy rymujce si ze wzgldu na brzmienie (to sztuka znale i dobra takie wyrazy), s to wyrazy na tyle zblione gramatycznie, e dziki jednakowej odmianie nie maj innego wyboru, jak koczy si w taki mike sposb (to adna sztuka znale i dobra takie wyrazy) – a wic: prostactwo.

Gwnymi winowajcami s tu rymowanki sklepowe, uywane przez sprzedawcw by uatrakcyjni klientom zakupy. W utworach tych nieraz co drugi wers, broczc krwi, potykajc si o uporczywie mnoce si sylaby, doczoguje si wreszcie do koca strofy, z dum umieszczajc tam wyraz gramatycznie identyczny co poprzedni (brak poszanowania rytmu w rymujcych si wierszach rwnie wiadczy o sabym warsztacie i braku kontroli nad tekstem)

Wszystkich klientw zapraszamy,
Do wyboru, do koloru pysznych ciasteczek mamy.
Bardzo si staralimy,
Ca noc wiee pczki smaylimy.

Czemu s to rymy czstochowskie? A to z tego powodu, e czasowniki “zaprasza” oraz “mie” w pierwszej osobie liczby mnogiej czasu teraniejszego zawsze bd miay kocwk “-amy”, podobnie jak kilka tysicy innych czasownikw. Za kocwka -limy dla czasownika w pierwszej osobie liczby mnogiej czasu przeszego. Czy trudno znale taki rym? Trzeba wrcz si pomczy, eby znale inn moliwo!

Jak tego unikn? Sprawdza, czy nie rymujemy tej samej czci mowy w tym samym czasie i formie, i powinno by dobrze – bo na przykad nie bdzie rymem czstochowskim:

zapraszamy – jak u mamy

smaylimy – zachwyt istny

Na koniec pragn przytoczy pewn krtk dyskusj na forum KAFETERIA.pl. Autorka postu zapytuje, czym waciwie s rymy czstochowskie, i dostaje kilka przykadw. Jednak ciko jej zrozumie, co w tych przykadach jest nie tak, odnoszc mylne wraenie e “czstochowskie” to to samo, co “dokadne”. Prezentuje te kawaek swojej poezji, zatem ja pozwol sobie szybko wymieni co dokadnie jest w niej czstochowskie.

Orze Biay ma sanday. i dlatego jest wspaniay. bardzo go kochamy i radosne nowiny dla niego mamy.
Orle Biay. Czy wiesz ze Polska Rzeczpospolita ma budow niejednolit.

Biay – sanday: nie ma nic zego w tym rymie. Jest dokadny, ale nie powiela znanych standardw ani nie jest powtrzeniem formy gramatycznej.

Biay – wspaniay jednak, to inna historia: Raz, e “orze biay – wspaniay” to pierwsze skojarzenie, jakie przyjdzie kademu do gowy (przychodzi jeszcze do gowy “orze biay” – “peen chway”), a poza tym biay – wspaniay to identyczne odmiany tego samego typu przymiotnikw. Te same czci mowy w tej samej formie = rym czstochowski.

kochamy – mamy: to co wyej. “mie” i “kocha” w 1 osobie liczby mnogiej czasu teraniejszego ma identyczn odmian, a tych samych czci mowy w identycznej odmianie nie mona uzna za adne rymy.

Rzeczpospolita – niejednolit: na pewno nie rym czstochowski. Jest to rym niedokadny, i tzw.konsonansowy, czyli oparty bardziej na podobiestwie spgosek ni samogosek. Nie przejmuj si zatem, droga autorko, jak widzisz rymy czstochowskie s proste do wyapania i atwe do poprawienia!